Volkan DENİZ*
Özgür BİYAN**
ÖZET: Kamu menfaatinin ortak yararına çalışan ve buna yönelik faaliyetlerde bulunan, kamuoyunu bilinçlendiren ve gönüllülük esasına dayalı olarak üyelerinin ve toplumun ortak hareket etmesini sağlayan sivil toplum kuruluşlarının, toplum açısından çok eski tarihlerden beri bilinen önemi her geçen gün daha da artmaktadır. Dolayısıyla iktisadi ve sosyal açıdan önemli faydalar sağlayan sivil toplum kuruluşları her dönem devlet tarafından teşvik edilmiş, amaçlarına ulaşmaları için sosyal ve hukuki imkânlar yaratılmış ve teşvik edici politikalar uygulanmıştır. Kar amacı gütmeyen sivil toplum kuruluşları uygulamada çoğunlukla, dernek ve vakıf çatısı altında faaliyetlerini yürütmektedir. Dernekler Kanunu ve Vakıflar Kanunu’nun düzenlenmesi ile hukuki zemini daha sağlıklı hale getirilen ve geniş hareket etmelerine imkân tanınan sivil toplum kuruluşlarının mali yapılarına bakıldığında, en önemli gelir kaynağının bağışlar olduğu görülmektedir. Bağışlar da bankalarda hesap açtırma, yardım pulu çıkarma, eşya piyangosu düzenleme, kültürel gösteriler ve sergiler veya spor gösterileri organizasyonu gerçekleştirme gibi çeşitli yöntemlerle toplanmaktadır. Diğer yandan bağışları yapanlar da yerine göre yaptıkları bağışları beyannameleri üzerinden vergilerini hesaplarken kazançlarından indirim konusu yapabilmektedir. Ancak indirim konusu yapılabilmesi için derneğin, kamuya yararlı dernek; vakfın ise vergi muafiyeti tanınan vakıf statüsünde olması gerekmektedir. Bu anlamda her dernek ve vakfa yapılan bağış ve yardımların beyannamede indirim olarak yararlanılması mümkün değildir. Dolayısıyla indirimden yararlanabilmek için temel şart beyanname vermektir. Şu durumda beyanname verenler ve vermeyenler açısından ortaya çıkan sonuç, tartışılması gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır. İşte bu çalışmada dernek ve vakıflara yapılan bağışlar esnasında beyanname veren ve vermeyen vergi mükellefleri açısından yaşanan bir takım problemler, anayasal vergileme ilkelerinden en önemlileri arasında kabul edilen mali güç yani eşitlik ilkesi ve adalet ilkesi yönüyle inceleme konusu yapılmaktadır. Yaşanan sorunlar hukuki olarak gelir vergisi, kurumlar vergisi ve katma değer vergisi açısından değerlendirilmektedir. Literatür tarama yöntemi ile gerçekleşen çalışmanın sonucunda yapılan bağışlardan mükelleflerin adil bir şekilde yararlanmadığı ve bağış adı altında yapılan bazı düzenlemelerin aslında bağış olmama eleştirisi ile karşılaşılabileceği tespit edilmiştir.
Anahtar sözcükler: Dernekler, Vakıflar, Bağışlar, Sivil Toplum Kuruluşları
Jel Kodu: K34, L31, H24
Reducing Donations to Associations and Foundations
from Earnings and Legal Problems
ABSTRACT: Non-profit non-governmental organizations operate under the umbrella of associations and foundations. When the financial structures of non-governmental organizations are examined, it is seen that the most important source of income is donations. Donors can also deduct their donations from their earnings. In this study, there are some problems for taxpayers during the donations made to associations and foundations. It was aimed to clarify the problems experienced by focusing on tax and legal and practical problems. It was explained whether each established association is a publicly beneficial association and each established foundation is a tax exempted foundation. Methods of fundraising of associations and foundations are mentioned. As a result of the literature survey method, it was found that the taxpayers did not benefit from the donations in a fair way and that some regulations made under the name of donations might actually face criticism of non-donations. The reduction of the donations made to associations and foundations from the declared earnings; Income tax, corporate tax and value added tax were examined.
Keywords: Associations, Foundations, Donations, Non-Governmental Organizations
Jel Code: K34, L31, H24
* Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Maliye Yüksek Lisans Öğrencisi.
** Doç. Dr., Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Maliye Bölümü, Öğretim Üyesi.
Tam metin için tıklayınız
Volkan Deniz Resmi Web Sitesi 